آیا در زمان خلفا امیرالمومنین علیه السلام مقام سیاسی و حکومتی داشتند؟

آیا امیر المومنین علیه السلام به حدیث غدیر احتجاج کرده است؟


پاسخ :
امیر مومنان علیه السلام و بقیه ایمه معصومنین علیهم السلام در موارد بسیاری به حدیث غدیر احتجاج کرده اند که ما بنا به درخواست جنابعالی به چند احتجاج از امیر مومنان علیه السلام بسنده می کنیم .
1 . احمد بن حنبل در مسندش با سند صحیح نقل می کند :
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ حَدَّثَنِی اَبِی حَدَّثَنَا حُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَاَبُو نُعَیْمٍ الْمَعْنَی قَالاَ حَدَّثَنَا فِطْرٌ عَنْ اَبِی الطُّفَیْلِ قَالَ جَمَعَ عَلِیٌّ النَّاسَ فِی الرَّحَبَهِ ثُمَّ قَالَ لَهُمْ اَنْشُدُ اللَّهَ کُلَّ امْرِیٍ مُسْلِمٍ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ -صلی الله علیه وسلم- یَقُولُ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ مَا سَمِعَ لَمَّا قَامَ . فَقَامَ ثَلاَثُونَ مِنَ النَّاسِ - وَقَالَ اَبُو نُعَیْمٍ فَقَامَ نَاسٌ کَثِیرٌ - فَشَهِدُوا حِینَ اَخَذَهُ بِیَدِهِ فَقَالَ لِلنَّاسِ « اَتَعْلَمُونَ اَنِّی اَوْلَی بِالْمُوْمِنِینَ مِنْ اَنْفُسِهِمْ ». قَالُوا نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ « مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا مَوْلاَهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ ». قَالَ فَخَرَجْتُ وَکَاَنَّ فِی نَفْسِی شَیْیاً فَلَقِیتُ زَیْدَ بْنَ اَرْقَمَ فَقُلْتُ لَهُ اِنِّی سَمِعْتُ عَلِیًّا یَقُولُ کَذَا وَکَذَا. قَالَ فَمَا تُنْکِرُ قَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلی الله علیه وسلم- یَقُولُ ذَلِکَ لَهُ .
مسند احمد ، ج 4 ، ص 370 ، ح 19823 .
حضرت علی علیه السّلام مردم را در رحبه گرد آورد و فرمود : سوگند می دهم هر مرد مسلمانی که غدیر خم را به خاطر دارد و سخنی را که در آن روز از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله شنیده است ، از جا برخیزد . سی تن از مردم برای اقامه شهادت بپا خاستند ـ ابو نعیم گفته است که افراد بسیاری شهادت دادند ـ و اعلام کردند آن هنگام که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله دست امیر المومنین علی علیه السّلام را به دست مبارک خود گرفت خطاب به مردم فرمود :
آیا می دانید که من شایسته تر به مومنان از خود آنها می باشم ؟ همگی فرمایش رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را تصدیق کردند . رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود :
هر کس من مولای او هستم ، این [علی] مولای او است ، پروردگارا ! دوست علی را دوست بدار ، و دشمن علی را دشمن بدار .
ابو طفیل گفت : از میان جمع در حالی بیرون رفتم که در خودم احساس ناراحتی می کردم ، و در بازگشت از اجتماع مردم ، به دیدار «زید بن ارقم» رفتم و به او گفتم : از علی چنین و چنان شنیدم و ناراحت شدم ! «زید» گفت : آنچه را که شنیدی انکار مکن ! به دلیل آن که، آنچه را که استماع کرده ای من خود از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله شنیده ام !
هیثمی بعد از نقل روایت می گوید :
رواه احمد ورجاله رجال الصحیح غیر فطر بن خلیفه وهو ثقه .
مجمع الزواید ومنبع الفواید ، علی بن ابی بکر الهیثمی (متوفای807 هـ ) ج 9 ، ص 104 ، ناشر : دار الریان للتراث/ دار الکتاب العربی - القاهره , بیروت - 1407 .
این روایت را احمد نقل کرده و راویان آن ، راویان صحیح بخاری هستند ؛ غیر از فطر بن خلیفه که او نیز مورد اعتماد است .
2 . احمد بن حنبل در مسندش می نویسد :
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ حَدَّثَنِی اَبِی حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَهُ عَنْ اَبِی اِسْحَاقَ قَالَ سَمِعْتُ سَعِیدَ بْنَ وَهْبٍ قَالَ نَشَدَ عَلِیٌّ النَّاسَ فَقَامَ خَمْسَهٌ اَوْ سِتَّهٌ مِنْ اَصْحَابِ النَّبِیِّ -صلی الله علیه وسلم- فَشَهِدُوا اَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلی الله علیه وسلم- قَالَ « مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ » .
مسند احمد ، ج 5 ، ص 366 ، ح 23808 .
سعید بن وهب گوید : حضرت علی علیه السّلام در رحبه ، حاضران را سوگند داد که هر کس در روز غدیر خم سخنی در حق من از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله شنیده است از جا برخیزد . در این هنگام پنج تن و یا شش تن برخاستند و گواهی دادند که آنان در آن روز از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در محل غدیر شنیدند، خطاب به مردم فرمود:
هر کس من مولای او هستم ، این علی نیز مولای اوست
هیثمی بعد از نقل روایت می گوید :
رواه احمد ورجاله رجال الصحیح .
مجمع الزواید ، ج 9 ، ص 104 .
3 . ابوبکر بزار در بحر الذخار می نویسد :
حَدَّثَنَا یُوسُفُ بْنُ مُوسَی ، قَالَ : ثنا عُبَیْدُ اللهِ بْنُ مُوسَی ، عَنْ فِطْرِ بْنِ خَلِیفَهَ ، عَنْ اَبِی اِسْحَاقَ ، عَنْ عَمْرٍو ذِی مَرَّ ، وَعَنْ سَعِیدِ بْنِ وَهْبٍ ، وَعَنْ زَیْدِ بْنِ یُثَیْعٍ ، قَالُوا : سَمِعْنا عَلِیًّا ، یَقُولُ : نَشَدْتُ اللَّهَ رَجُلا سَمِعَ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه وسلم ، یَقُولُ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ لَمَّا قَامَ ، فَقَامَ اِلَیْهِ ثَلاثَهُ عَشَرَ رَجُلا ، فَشَهِدُوا اَنَّ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه وسلم ، قَالَ : اَلَسْتُ اَوْلَی بِالْمُوْمِنِینَ مِنْ اَنْفُسِهِمْ ، قَالُوا : بَلَی یَا رَسُولَ اللهِ ، قَالَ : فَاَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ ، فَقَالَ : مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهَذَا مَوْلاهُ ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ ، وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ ، وَاَحِبَّ مَنْ اَحَبَّهُ ، وَاَبْغِضْ مَنْ اَبْغَضَهُ ، وَانْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ ، وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ .
البحر الزخار (مسند البزار) ، ابو بکر البزار (متوفای292 هـ ) ج 3 ، ص 35 ، ح 786 ، ناشر : موسسه علوم القرآن , مکتبه العلوم والحکم - بیروت , المدینه - 1409 ، الطبعه : الاولی ، تحقیق : د. محفوظ الرحمن زین الله .
ابو اسحاق از عمرو بن ذی مرّ ، سعید بن وهب و زید بن یثیع نقل کرده است که هر سه به اتفاق هم گفتند که شنیدیم حضرت علی علیه السّلام سوگند می داد که هر کسی از شما از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله در روز غدیر خم آن چه را درباره من فرموده ، شنیده است ، شهادت خود را اعلام نماید . سیزده تن از حاضران از جای خود برخاستند و گواهی خود را اعلام داشتند که از آن حضرت صلّی